नानो युरिया
नानो प्रविधी नानो स्तरमा परमाणु र अणुहरु हेरफेर गरेर संरचना, उपकरण र प्रणालीहरु डिजाइन, उत्पादन गर्न समर्पित विज्ञान हो । नानो प्रविधीको खाद्य र कृषि क्षेत्रमा महत्वपुर्ण भुमिका रहेको छ । यस प्रविधीको प्रयोग रसायनिक मलको उत्पादनमा समेत गरिएको छ । नानो प्रविधीबाट निर्मित मलले परम्परागत रसायनिक मलको मात्रा घटाउँदछ । यसले रिलिज प्रोफाइलहरु सुधार गर्दै अवशेषन बढाउँदछ जसको दिगो रुपमा आर्थिक र वातावरणीय फाइदाहरु रहेको छ ।
नानो पार्टिकल
एक नानो कण वा अल्टाफाइन पार्टिकल सामान्यता कुनै वस्तुको एक कणको रुपमा बुझिन्छ जुन व्यासमा १ देखी १०० नानो मिटरको विचमा हुन्छ ।
नानो युरिया
नानो प्रविधिमा आधारित नानो युरिया सुक्ष्म तरल मल हो । यसले विरुवाको उचित बृद्धि र विकासका लागी आवश्यक पर्ने प्रमुख पोषक तत्व ल्ष्तचयनभल प्रदान गर्दछ । परम्परागत युरियाको तुलनामा नानो युरिया तरललाई पातबाट छर्ने गरिन्छ । यो वालि विकासको महत्वपुर्ण चरणहरु जस्तै हागाँ पलाउने, फुल फुल्ने समयमा छर्कदा प्रभावकारी रुपमा पातको माध्यमबाट युरिया परिपुर्ति गर्नुका साथै बाली उत्पादन र गुणस्तरमा टेवा पुयाउँदछ ।
नानोयुरियाको फाइदाहरु
– नानो युरिया तरल परम्परागत रसायनिक युरियाको तुलनामा माग आधाले घटाउँदछ।
– १ बोरा (५० किलो) परम्परागत युरिया . ५०० मि. लि. नानो युरिया
– वातावरण मैत्री ।
– परम्परागत युरिया भन्दा सस्तोे ।
– स्वस्थ वातावरण, माटोको गुणस्तर र बढि उत्पादनका लागी उपयुक्त ।
– माटो, हावा र पानिमा नकरात्मक प्रभाव पर्दैन ।
नानो युरियाको आवश्यकता
देशमा उत्पादन नभएको र आयातमा निर्भर हुनुपरेको अवस्थामा हरेक वर्ष रसायनिक मलको अभाव रहँदै आएको छ । सर्वसुलभ, गुणस्तर मल प्राप्त गर्नुे आफैमा निकै चुनौतीपुर्ण रहेको देखिन्छ । यस चुनौती तथा समस्याको न्युनिकरण गर्ने तथा किसानको आय बढाउन दीर्घकालीण योजनाको रुपमा नानो युरिया तरल सिर्जना भएको हो ।
कामको प्रकृति
परम्परागत दानादार युरियालाई माटोमा छर्ने गरिन्छ भने तरल नानो युरिया पानिमा मिसाई बिरुवाको पातमा छर्कने गरिन्छ । झण्डै २–४ मि. लि. नानो युरियालाई १ लिटर पानिमा मिसाएर छर्न पर्दछ । विरुवाको वृद्धि हुने महत्वपुर्ण चरणहरुमा छर्किएपछि विरुवाका कोषहरु द्धारा चाँडै सोस्ने गर्दछ । यो पातको क्तयmबतब प्रवेश गर्दछ । त्यस पश्चात एजयिझ ले खाली तथा आवश्यक ठाउमा युरिया स्थानान्तरण गर्ने गर्दछ । नानो युरिया साना कोषबाट अवशोषित हुने हँुदा दानादार युरिया भन्दा निकै प्रभावकारी मानिन्छ । परम्परागत रसायनिक युरिया ७०५ भन्दा बढि विभिन्न माध्यमवाट नष्ट हुने गर्दछ । यसको लामो समय प्रयोग कारण माटो अम्लिय पनि हुन पुग्दछ ।
तुलनात्मक चार्ट
| विवरण | नानो युरिया | परम्परागत युरिया |
|---|---|---|
| उत्पादन | २०२१ | १८२३ |
| प्रविधि | नानो | परम्परागत |
| कण आकार | ३२ नानो मि. | १ मि. मि. |
| मुल्य | रु ४०० | रु ७५० |
| भण्डारण | सानो क्षेत्र | धेरै क्षेत्र |
| प्रदुषण | छैन (हावा, पानि, माटो) | छ (हावा, पानि, माटो) |
| Vaporization (उडेर जाने) | छैन | छ |
| माटोमा प्रभाव | अनुकुल | प्रतिकुल |
| माध्यम | पात र जरा बाट | जरा बाट |